جستاری در مأخذشناسی برخی از اندرزهای بوستان

سعدی از شاعرانی است که برای موعظه و ارشاد مردم جایگاه ویژه‌ای قائل شده‌است و از میان آثارش، سراسر بوستان را به پند و اندرز در موضوعات مختلفِ حکمی و اخلاقی اختصاص داده‌اسـت؛ یقیناً وی در سرودن این اثر و بیان نکات اخلاقی آن، مستقیم یا غیرمستقیم تحت تأثیر برخی منابع پیش از خود قرار گرفته‌است واحیاناًاز مطالب آن‌ها استفاده‌هایی نیز کرده‌است. هدف اصلی این گفتار آن است که به بررسی زمینه و منشأ اندرزهای موجود در بوستان بپردازد و نشان دهد که سعدی هنگام بیان پندهای این اثر تحت تأثیر کدام دسته از متون و آثار قرار داشته‌است؛ بدین منظور سعی شده‌است تا با جست‌وجو و پژوهش در منابعی که کمابیش به موضوع اندرزگویی اختصاص یافته‌اند، رگه‌هایی از تأثیرپذیری سعدی از مطالب اخلاقی و اندرزی آن‌ها کشف و استخراج شود؛ از مهم‌ترین یافته‌های این تحقیق می‌توان به تأثیرگذاری غیرمستقیم برخی اندرزنامه‌های پهلوی (نظیر اندرزهای آذرباد مارسپندان و اندرزنامه بزرگمهر) و نیز تأثیرپذیری مستقیم سعدی از آثار حکمی و اخلاقی برخی شاعران و نویسندگان پیش از خود اشاره کرد؛ از این میان تأثیرپذیری سعدی از اندرزهای ابوشکور بلخی، فردوسی و عنصرالمعالی کیکاووس‌بن اسکندر چشمگیر و شایان توجه است.